Uzależnienie a zdrowie psychiczne – jak te dwa światy się przenikają?

Choć uzależnienie często postrzegane jest głównie jako problem z używkami, jego korzenie i skutki sięgają znacznie głębiej — również w sferę zdrowia psychicznego. Zaburzenia takie jak depresja, lęki czy zaburzenia osobowości bardzo często współistnieją z uzależnieniem, tworząc tzw. zaburzenia współwystępujące. Ich wzajemne oddziaływanie może komplikować proces leczenia, ale też wskazuje na to, jak istotne jest całościowe podejście do terapii.

Co było pierwsze – uzależnienie czy problem psychiczny?
 

To jedno z najczęściej zadawanych pytań. U niektórych osób najpierw pojawiają się objawy depresji, lęków czy traumy, z którymi próbują sobie radzić za pomocą alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych. U innych – to uzależnienie prowadzi do stopniowego pogorszenia stanu psychicznego, izolacji społecznej, utraty poczucia wartości i trwałego stresu.

W obu przypadkach efekt jest podobny: osoba uzależniona zmaga się nie tylko z fizycznym głodem substancji, ale też z emocjonalnym ciężarem, którego nie potrafi unieść.


 

Najczęstsze zaburzenia psychiczne towarzyszące uzależnieniu:
 

• Depresja i myśli samobójcze

• Zaburzenia lękowe

• Zaburzenia osobowości (np. borderline)

• PTSD (zespół stresu pourazowego)

• Schizofrenia lub inne psychozy (rzadziej, ale możliwe)
  
  
   

Dlaczego ważne jest leczenie obu problemów jednocześnie?
 

Jeśli skupimy się wyłącznie na uzależnieniu, ignorując problemy psychiczne, ryzyko nawrotu jest bardzo wysokie. Z drugiej strony – leczenie depresji czy lęków bez zajęcia się uzależnieniem przypomina próbę zalepienia dziurawej łodzi plastrem.

Dlatego w Monarze tak duży nacisk kładzie się na indywidualne podejście do pacjenta i kompleksową diagnozę – zarówno fizyczną, jak i psychiczną. Nasi terapeuci współpracują z psychiatrą i psychologiem, by ustalić najlepszą ścieżkę leczenia.


 

Jakie podejście terapeutyczne działa najlepiej?
 

W terapii zaburzeń współwystępujących skuteczne okazują się m.in.:

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zmieniać szkodliwe wzorce myślenia i działania.

• Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) – szczególnie przydatna w pracy z osobami o dużej chwiejności emocjonalnej.

• Terapia traumy (np. EMDR) – jeśli uzależnienie wiąże się z doświadczeniami przemocy lub silnego stresu.

• Farmakoterapia – w razie potrzeby wprowadzana pod kontrolą lekarza psychiatry.
  
  
   

Jak możesz pomóc bliskiej osobie z takim problemem?
 

• Nie oceniaj – zamiast mówić „musisz się ogarnąć”, zapytaj: „Co czujesz, kiedy sięgasz po...?”

• Zachęcaj do kontaktu z ośrodkiem leczenia – nie czekaj, aż będzie „jeszcze gorzej”.

• Pamiętaj, że osoba w kryzysie psychicznym może nie wyglądać na „chorego”. Nie ignoruj zmian w zachowaniu.
  
  
   

Na koniec – ważne przesłanie:
 

Uzależnienie to nie tylko kwestia woli. To często dramatyczna walka z własnym cierpieniem psychicznym. Leczenie musi obejmować całego człowieka – nie tylko jego nałóg. Dopiero wtedy możliwa jest realna, trwała zmiana.